¿Chem am tachi kellutukugeken  eñkañgetulu che?

Fei ta kellugekelu che rag mew, petu puwultxipantulenolu rume ñi elugeal pensión, welu nietulu kütxan well geno newenkületun mew well müte kümewetunolu ñi logko, fei ta ñi  zoi pepi puwenoal küzaw mew. 

Feyta chi pension eñkañgetulu che kakerume azküley fei ta feleai ñi chumgechi azkülen feiti chi sistema previsional wülkelu:Feyta chi kuyfi régimen güneazniekefulu chi IPS (kuyfi INP), ti AFP ka chi pilar solidario, azkunulu chi reforma previsional 2008 mew.

¿Inei feipikei ñi eñkañgetulu che?

Chuchi konkülelu chi Instituto de Previsión Social (IPS, kuyfi INP) ti pu txokiñ médicas, ka ti preventivas  eñkañgetun zugu egu fey (COMPIN)  Ministerio de Salud mew nüwkülelu  fei feipikeigün chumgechi eñkañgetun ka tunte pun ti eñkañgetun. Chuchi konkülelu AFP mew ka chi Pilar Solidario mew (pensiones solidarias y aporte previsional solidario de invalidez), ka ti txokiñ médicas günekefilu chi tunte eñkañchegetun fei ta yeniei tüfa chi zugu. 

¿Chumgechilei ti pension eñkañgetulu che konkülelu IPS mew? 

Chuchi konkülelu IPS mew pepi llowai kellu welu ti pension  tuntengen ñi eñkañchegetun:

Chuchi mülelu feita 40% ka 70% mew lloway kiñe pension eñkañgetulu wenche müten, txürpulu ti 35% mew feyti renta promedio fill küyen mew. Zoygele ti pension 70% mew: Llloway kiñe pensión kom ti txürpulu 70% feiti chi renta promedio mensual mew ñi tunten tañi wewken kiñe küyen mew. Tañi eñkañgetun mew chi küzawfe zuamnietuy kiñe  che ta ñi pepiluwkületuam fill antü, elugeai kiñe pensión fütxa eñkañgetun, feita zoikülei 30% mew ñi wewken küyen mew.

¿Chumgechilei ti pension de invalidez pu konkülelu AFP mew?

Kom eñkañgetulu: niewetunolu ñi newen küzawal epu terciogen.

Zoi pichi ragin eñkagetulu: ragin kam zoi rumelu ti 50%, niewetunolu ñi newen küzawal, welu zoi pichigen epu tercio mew.

Pu che eñkañgetulu pepi entuay ñi rag gülümkülelu ñi kizu ñi cuenta mew, pepi zullituai chumgechi entutuafiel, fei ta mülei chi retiro programado ñi niel ka ti renta vitalicia.

Tunten ta ñi elugeal rag fei tuwküleai ta ñi tunten eñkañgetun ka ñi konkülen kam konkülenon chi seguro eñkañchegetun mew ka sobreveivencia. 

¿Chem am ta pensión Solidarias de Invalidez?

Feyta kelluntukun ulkelu ta Estado IPS mew tati pu che eñkañgetulu ka nienolu egün chem previsión un rume ka nienmu rume pichin pensión. 

Feyta uchulkagekey: Kiñe Pensión Básica Solidaria de invalidez pigelu; feita pu che nielu mari pura txipantu (18) ka nielu kayu mari kechu txipantu (65), ka 55% zoy kuñifalkülechi ti pu reñma, feyta feipigeay koneltugele kiñe solicitud, ka ñi mogelepan kechu txipantu rewall feita rupalen kayu txipantu petu küzawtugenulu tüfachi pensión ka nienolu chem pensión nu rume ti regimen previsional mew. Feita chi Rag puy 75.000 küyen mew.

Ka feita chi Aporte Previsional Solidario de Invalidez: Ka feley kagelu pensión reke, feita mew ti pu che nialu kiñe cotización previsional rewall  ka femgechi llowle feita chi pensión de invalidez zoy pichingeay ti pensión. Feita ñi tuntengen fey llowkelu ñi pensión mew ka ti $ 75.000 gealu.